„Od stuleci polska mowa
ma w zapasie różne słowa…”
Małgorzata Strzałkowska
Wiersz „Mowa polska” Małgorzaty Strzałkowskiej rozpoczął zajęcia czytelnicze z uczniami klas trzecich. Okazją do spotkań był Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, który przypada 21 lutego. Uczniowie zastanawiali się jaką rolę w życiu pełni język ojczysty, dlaczego warto dbać o mowę polską i zwracać uwagę na to, jakich słów używamy oraz w jaki sposób mówimy.
Zajęcia przygotowane przez bibliotekarkę, panią Agnieszkę Kowalewską odbyły się 23 i 25 lutego 2022 roku. Miały na celu promowanie walorów języka polskiego oraz literatury dziecięcej, znajdującej się w zbiorach biblioteki szkolnej. Rozmawiano o słowach, które brzmią tak samo, ale mają inne znaczenia (np. zamek, prąd, gumka), o podobnych do siebie wyrazach, w których wystarczy zmienić jedną literkę by oznaczały co innego (kot – kod; mak – mag), a także wyrazach bliskoznacznych i przeciwstawnych, których poznawanie może być dobrym pretekstem do wielu rodzinnych zabaw.
Uczniowie dowiedzieli się, że w bibliotece szkolnej mogą skorzystać ze słownika archaizmów, czyli słów zapomnianych. Sami podawali przykłady niezrozumiałych dla nich wyrazów, których czasem używają ich dziadkowie. Poruszono również temat rozwijania się języków oraz ich ginięcia, wyjaśniono znaczenie wyrażenia języków martwych i wspólnie ustalono, że przykładem takiego języka jest łacina.
Na podstawie słownika etymologicznego zaprezentowano przykłady pochodzenia niektórych wyrazów i ich pierwotnego znaczenia. Uczniowie zastanawiali się również nad tym czy słowa można pożyczać, a doskonałym materiałem do tych rozważań była wspólna lektura fragmentów książki Michała Rusinka pt. „Wihajster czyli przewodnik po słowach pożyczonych”.
Trzecioklasiści wykazali się również znajomością powiedzeń związanych z językiem. Potrafili wyjaśnić co mamy na myśli, gdy mówimy o kimś, że ma cięty język, albo nie umie utrzymać języka za zębami. Uczniowie wymieniali także zawody związane z językiem (m. in.: logopeda, nauczyciel, tłumacz, aktor, lektor). Próbowali sił w wierszykach logopedycznych z książki „Gimnastyka dla języka” Małgorzaty Strzałkowskiej oraz w interaktywnej ruletce z łamańcami słownymi. Rozmawiano też o retoryce, czyli sztuce pięknego wysławiania się i umiejętności odpowiedniego doboru słów.
Podsumowaniem zajęć był wspólny wniosek, że słowa mają wielką wagę i oprócz tego że trzeba je właściwie i bezbłędnie stosować, to należy dbać też o to żeby nikogo nimi nie ranić. Poza książkami wykorzystanymi podczas zajęć bibliotekarka poleciła uczniom jeszcze inne, z których dowiedzą się jak poprawnie używać słów, lepiej poznają zwroty językowe i przysłowia. Były to m.in.: „Księga językowych porad Lamelii Szczęśliwej” Joanny Krzyżanek, „Gdy przy słowie jest przysłowie” i „Jedna literka a zmiana wielka” Agnieszki Frączek, „Z deszczu pod rynnę, czyli o wyrażeniach, które pokazują język” i „Ni pies ni wydra, czyli o wyrażeniach, które pokazują język” Marcina Brykczyńskiego, „Mądra głowa zna przysłowia” Renaty Piątkowskiej, „Gimnastyka dla języka” Małgorzaty Strzałkowskiej oraz „Co ty mówisz? Magia słów czyli retoryka dla dzieci” autorstwa Anety Załazińskiej i Michała Rusinka.
